Myśląc o opiece okołoporodowej, zawsze mam przed oczami trzy elementy. Te elementy naprawdę nie kosztują nikogo żadnych pieniędzy, a sprawiają, że nawet trudny poród może być lepiej odbierany przez kobiety. Te trzy elementy opieki wiążą się także z ogromnymi korzyściami zarówno podczas i bezpośrednio po porodzie, jak i w dłuższej przyszłości.
Dwugodzinny kontakt skóra do skóry po porodzie
Dwugodzinny i nieprzerwany kontakt skóra do skóry po porodzie to prawo każdej kobiety i każdego dziecka. Tymczasem jedynie w niespełna 39% porodów drogami natury taki kontakt skóra do skóry wspiera personel medyczny (dane z Raportu #MaluchyNaBrzuchy 2021).
Dwugodzinny i nieprzerwany kontakt skóra do skóry:
- reguluje gospodarkę hormonalną dziecka i kobiety,
- reguluje temperaturę działa dziecka,
- inicjuje i wspiera karmienie piersią, dzięki niemu kobieta i dziecko mają większą szansę na udane karmienie piersią. To z kolei wpływa na całe przyszłe życie dziecka (wspiera jego odporność na przykład na choroby cywilizacyjne), a także matki (mniejsze ryzyko np. raka piersi).
- jest profilaktyką krwotoku poporodowego,
- zmniejsza ryzyko depresji poporodowej w przyszłości.
Jak widać, dwugodzinny i nieprzerwany kontakt skóra do skóry powinien być wspierany praktycznie wszędzie. Jedynie bezpośrednie zagrożenie życia matki i/lub dziecka może spowodować jego przerwanie lub odłożeniu na późniejszy czas. Przy tym pamiętajmy, że takie procedury, jak zważenie, zmierzenie dziecka, ubranie go mogą być wykonane po tych dwóch godzinach. Badanie stanu zdrowia dziecka może odbywać się na brzuchu matki bez przerywania kontaktu.
(wszelkie odnośniki do badań naukowych można znaleźć
Ochrona krocza
Duża część kobiet przed porodem obawia się rany krocza. Wystarczy wejść na kobiece fora internetowe czy grupy w mediach społecznościowych. Pytania i obawy odnośnie do zachowania krocza przy porodzie zdarzają się niezwykle często. Dlatego tak ważna jest ochrona krocza.
Jednak ochrona krocza to nie jego nacinanie. Badania naukowe wskazują, że nacięcie krocza nie chroni przed jeszcze większym pęknięciem, a sama rana cięta goi się gorzej od samoistnego pęknięcia. Stosując przy porodzie odpowiednie techniki chroniące krocze, okazuje się, że pęknięcia zdarzają się najczęściej pierwszego stopnia, rzadziej drugiego.
Można podać tu za przykład szpital w Mysłowicach (Mysłowickie Centrum Zdrowia), gdzie stosuje się ochronę krocza, a jego nacięcia wykonuje się w niezwykle rzadkich przypadkach (wskaźnik nacięć krocza wynosi około 2%). We wspomnianym szpitalu nie pojawiły się bardziej poważne obrażenia krocza.
Czym więc jest ochrona krocza:
- stosowanie pozycji wertykalnych podczas wypierania dziecka – kobieta miałaby użyć grawitacji przy porodzie, czyli zastosować pozycję kuczną, siedzącą, stojącą, na czworakach i inne podobne,
- parcie według potrzeby, z oddechem i nie na siłę parcie na wydechu powoduje mimowolny skurcz mięśni dna miednicy, a przez to trudniejszy poród i większą szansę uszkodzenia tkanek krocza,
- ciepły okład na krocze podczas wypierania główki,
- masażem krocza jeszcze w trakcie ciąży.
Pamiętajmy, że blizna na kroczu będzie miała wpływ na kolejne porody. Dlatego gdy kobieta została nacięta bądź pękła w czasie porodu, należy ją skierować do fizjoterapeuty uroginekologicznego. Ten specjalista pokaże, jak pracować z blizną i uelastyczni te tkanki.
Poród z osobą towarzyszącą
Ten punkt ucierpiał zwłaszcza w obliczu pandemii. Zupełnie niepotrzebnie, bo jak pokazują przykłady z okolicznych państw, osoba towarzysząca przy porodzie nie zagraża, a wspiera poród i rodzącą.
Udział osoby towarzyszącej przy porodzie to przede wszystkim:
- większe poczucie bezpieczeństwa rodzącej,
- wsparcie wydzielania naturalnej oksytocyny, a więc i sprawniejszy poród z mniejszą liczbą komplikacji,
- w przypadku wsparcia partnera inwestycja w związek i szybsze zbudowanie głębokiej więzi między ojcem a dzieckiem,
- w przypadku wsparcia douli mniejsza liczba interwencji medycznych, mniejszy odsetek cięć cesarskich, a więc zmniejszenie kosztów porodu.
Standard Organizacyjny Opieki Okołoporodowej jasno stwierdza, że kobieta ma prawo do osoby towarzyszącej. Obecnie w dobie pandemii wytyczne Ministerstwa Zdrowia wskazują, że porody z osobą towarzyszącą mają działać. Również nie można nakazać osobie towarzyszącej wykazania się testem lub szczepieniem przeciw COVID-19 (KLIK). Szpital nie może pobierać dodatkowej opłaty za dopuszczenie osoby towarzyszącej do porodu.
Pamiętajmy, że poród to wydarzenie fizjologiczne. To nie jest choroba. Kobieta w czasie porodu powinna być maksymalnie zaopiekowana, aby ten postępował sprawnie i bez komplikacji. Potrzeba wykonania interwencji medycznej czy cesarskiego cięcia to dodatkowe koszty dla społeczeństwa, ale także konsekwencje dla rodzącej i jej dziecka.
Wystąpienie pojawiło się podczas debaty o opiece okołoporodowej 19 sierpnia 2021 roku w Cieszyńskim Ośrodku Kultury „Dom Narodowy“, która została zorganizowana przez ruch „Tulimy Mamy“ i Urząd Miejski w Cieszynie.
Olga Vitoš – doula, instruktorka hipnoporodu, jedna z inicjatorek akcji #MaluchyNaBrzuchy i #TulimyMamy, Strażniczka Rodzić po Ludzku na Śląsku.
